Tháng 5/1961, đồng chí Võ Văn Kiệt, thay mặt Khu ủy triệu tập cán bộ lãnh đạo địa phương tập trung về học tập kinh nghiệm Bến Tre, và phát động phong trào đồng khởi, chọn quận Gò Môn làm trọng điểm chỉ đạo riêng trong cuộc đồng khởi, bởi Gò Môn được xác định đó là vùng tranh chấp quyết liệt giữa ta và địch, là cửa ngõ Tấy Bắc có tầm chiến lược quan trọng đối với bộ máy chiến tranh do Mỹ cầm đầu. Dưới sự chỉ đạo của Quận ủy và đoàn cán bộ do đồng chí Tám Đảo và Hai Sáng chỉ huy đã làm tốt công tác chuẩn bị cho cuộc đồng khởi với quyết tâm quân dân Gò Môn nhất định giành thắng lợi, theo phương án Quận ủy đã tiến hành tổ chức làm 2 cánh: cánh thứ nhất gồm các xã của Hóc Môn: Tân Thới Nhì, Tân Hiệp, Thới Tam Thôn, Tân Xuân, Đông Thạnh, Trung Mỹ Tây…; cánh thứ 2 là các xã thuộc địa bàn Gò Vấp: Bình Mỹ, An Phú Đông, Thạnh Lộc, An Nhơn, Hạnh Thông Tây. Xã Thới Tam Thôn được chọn làm điểm để chỉ đạo toàn quận. Để đồng khởi giành thắng lợi, Quận ủy đã tổ chức tập huấn về công tác lãnh đạo đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang và phát động quần chúng hưởng ứng cuộc nổi dậy. Hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng, hàng vạn nhân dân Gò Môn được vũ trang bằng giáo mác, gậy tầm vông, cùng tiếng trống, tiếng mõ và phèng la… tạo nên sức mạnh to lớn, nhân dân đã rầm rộ xuống đường, vừa tuần hành thị uy, biểu dương khí thế cách mạng làm cho khắp nơi trên địa bàn quận Gò Môn nói riêng và các quận huyện bạn nói chung của Sài Gòn – Gia Định trở thành nỗi kinh hoàng của chế độ ngụy quân, ngụy quyền.
Nhiều hội đồng tề xã, nhiều đồn bót, công sở, nhiều sắc lính của địch bỏ chạy, bỏ trống, đặc biệt cánh Hóc Môn lực lượng quần chúng cách mạng kết hợp đấu tranh vũ trang tiến công đánh chiếm một số đồn bót, công sở ngụy quân, ngụy quyền và tiêu diệt bọn ác ôn, tế ấp, tề xã, bọn thám báo, mật vụ chiêu hồi. Với 8.000 người, sáng ngày 11/7/1961 lực lượng quần chúng tập trung đấu tranh trực diện với tên quận trưởng, buộc chúng phải thực hiện các yêu sách của cách mạng đưa ra. Cùng ngày, lúc 16 giờ, lực lượng quần chúng yêu nước và nhân dân cánh Gò Vấp gồm các xã Hạnh Thông, An Phú Đông, Thạnh Lộc rải truyền đơn, làm chướng ngại vật trên các lộ lớn, đặc biệt nhân dân đã treo cờ Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam trên các nóc nhà, các nẻo đường và nhiều nơi khác… Tối, thanh niên du kích của Gò Môn mang súng bập dừa, lựu đạn củ môn sơn đen nhộn nhịp đi phát loa, rải truyền đơn, đưa thư cho các gia đình binh sỹ ngụy kêu gọi họ về với nhân dân và làm giao liên, đưa đón cán bộ đi phát động phong trào. Võ trang tuyên truyền biểu dương lực lượng và ta đã phá tan tổ chức “Gia liên bảo”, phá tề ấp, nhà ga hỏa xa, đánh sập cầu, đào giao thông hào cản bước tiến quân chi viện của chính quyền Diệm.
Qua 7 ngày nổi dậy và tiến công theo tinh thần Đồng Khởi, Thường vụ Khu ủy do đồng chí Tám Đào (Hồng Đào) phụ trách khối quân sự đã triệu tập cấp ủy của quận Gò Môn họp sơ kết đánh giá kết quả và kết luận: “Cuộc nổi dậy chỉ trong 7 ngày nhưng với tinh thần yêu nước và khí thế thi đua đồng khởi, quân và dân quận Gò Môn đã thực hiện được rất to lớn, đạt được những yêu cầu đề ra theo kế hoạch. Ý nghĩa thắng lợi đó là to lớn, thúc đẩy phong trào đồng khởi trong toàn dân, làm cơ sở tiến lên xây dựng phát triển lực lượng, du kích giữ đất, giữ dân và chống càn”.
Đồng khởi Gò Môn, thắng lợi mở đầu cho những chiến công nối tiếp chiến công của quân và dân Gò Môn suốt một thập kỷ đau thương mà anh dũng, tiếp tục phát huy truyền thống hào hùng của quê hương Nam Kỳ khởi nghĩa cùng quân dân cả nước chiến đấu, thực hiện lời dạy của Bác Hồ kính yêu “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, vì nền độc lập tư do của Tổ quốc, tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước mùa Xuân 1975.
Tin ảnh: Viện Nguyễn st